Ziemia Hrubieszowska

Teratyn, gmina Uchanie, 15 km od Hrubieszowa

Kiedyś, jak to kiedyś, było inaczej. Był Waręż, był Uhnów, Bełz, Krystynopol, były te malutkie wsie po tej naszej stronie Bugu, w powiecie hrubieszowskim. Ale przyszedł rok 1951, "umówiliśmy" się z ZSRR na zamianę granic. Dostaliśmy w zamian Ustrzyki Dolne z okolicznymi wsiami na Podkarpaciu.
Pojechaliśmy dzisiaj do babci i był to jeden z naszych tematów, o których rozmawialiśmy w samochodzie. Zaciekawił mnie tak bardzo, że poświęcam na niego fragment tego posta.
Mało kto jednak wie, że Związek Radziecki miał dalsze plany ingerencji w polskie ziemie, które zakończyły się niepowodzeniem ze względu na śmierć Józefa Stalina. Dotyczyć mogło to także Zamościa i Chełma, a z pewnością dotyczyło to Hrubieszowa i Tomaszowa Lubelskiego. W końcu za fragment kolana Bugu Polska straciła niezłe miliardy na węglu kamiennym, lecz ZSRR pragnęło więcej. Sama korekta granic była trzymana w tajemnicy przed wszystkimi. Tak dbał o obywateli komunistyczny rząd. Nie wiemy jak daleko mogło to zajść. Może nawet Sowieci zabraliby ziemię łęczyńską?
Przejeżdżając dzisiaj przez Teratyn mijaliśmy cerkiew prawosławną powstałą pod koniec XIX wieku. Południowo-wschodnia część naszego województwa obfituje w takiego typu skarby. Na tych ziemiach dużo ludzi wyznawało Prawosławie. Miejscami Ukraińcy stanowili tam większość. Mogło to także być podłożem do tego by to wszystko znalazło się w granicach radzieckich. W końcu prawosławnym mieszkańcom byłoby bliżej do tożsamości ukraińskiej.
Można tak gdybać i gdybać, ale nie wiemy naprawdę jak to by się skończyło. Mamy ogromne szczęście, że jest tak jak jest. W końcu niewiele by brakowało, a taka korekta granic miałaby dalszy wpływ nawet na dzisiejsze czasy.
Może gmina Trzeszczany też zostałaby wchłonięta, co spowodowałoby wyniesienie ludności do innych regionów? A co za tym idzie nie doszłoby do moich narodzin? Te pytania mogę sobie tylko zadawać. Odpowiedzi na nie tak naprawdę nigdy nie poznam.

Byliśmy dzisiaj na cmentarzu w Trzeszczanach, znalazłem kilka ciekawych nagrobków. Ten po lewej jest z 1809 roku. Drugi jest z ok. 1912 roku.

Tata mi mówił, że kościół w Trzeszczanach został zaprojektowany przez tego samego architekta, co kościoły w Krynkach (gdzie tata ma znajomych w lokalnym ośrodku kultury) i Druskiennikach na Litwie. Zrobiłem lekki research i strona parafii podała mi, że kościół został zaprojektowany przez Stefana Szyllera, który słynął głównie w regionie radomskim, ale także po wschodniej stronie Wisły, m.in. w Mońkach. Zaprojektował także gmach Politechniki Warszawskiej, a także Bramę Główną Uniwesytetu Warszawskiego. Widać jaki wpływ na lokalną architekturę gminną miał słynny i uzdolniony Szyller.

Postanowiłem, że też znajdzie się tutaj kotek, który lenił się u babci.

Kapliczka w Bereściu (gmina Grabowiec)

Historia takich małych miejscowości jest naprawdę ciekawa. Widać, że czas miał też swoje pięć minut na wsiach Lubelszczyzny. I to jest wspaniałe.
Źródła:
1
2
3